บุพพาษาฒ
หมายถึง [-พาสาด] น. เดือน ๘ แรก, (โบ) เขียนเป็น บุพพาสาฒ ก็มี. (ป. ปุพฺพาสาฬฺห; ส. ปูรฺวาษาฒ).
บุพพาสาฬหะ,บุรพอาษาฒ,ปุรพษาฒ
หมายถึง [-พาสานหะ, -พาสานละหะ, บุระพะอาสาด, บุบพะอาสาด, ปุระพะสาด] น. ดาวฤกษ์ที่ ๒๐ มี ๓ ดวง เห็นเป็นรูปปากนกหรือช้างพลาย, ดาวสัปคับช้าง หรือ ดาวราชสีห์ตัวผู้ ก็เรียก.
บุพภาค
หมายถึง น. ส่วนเบื้องต้น. (ป. ปุพฺพภาค).
บุพวิเทหทวีป
หมายถึง น. ทวีปใหญ่อยู่ทางทิศตะวันออกของเขาพระสุเมรุ เป็นทวีป ๑ ใน ๔ ทวีป ได้แก่ อุตรกุรุทวีปหรืออุตรกุรูทวีป บุพวิเทหทวีป ชมพูทวีป และอมรโคยานทวีป.
บุพเปตพลี
หมายถึง [-เปตะพะลี] น. บุญที่อุทิศให้แก่ญาติผู้ตายไปก่อน.
บุพเพนิวาสานุสติญาณ
หมายถึง [บุบเพ-] น. ความรู้เป็นเครื่องระลึกได้ถึงขันธ์ที่อาศัยอยู่ในก่อน, การระลึกชาติได้. (ป. ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณ).
บุพเพสันนิวาส
หมายถึง [บุบเพ-] น. การเคยเป็นเนื้อคู่กัน, การเคยอยู่ร่วมกันในชาติก่อน. (ป. ปุพฺเพสนฺนิวาส).
บุพโพ
หมายถึง [บุบโพ] น. นํ้าหนอง, นํ้าเหลือง. (ป. ปุพฺพ).
บุรณะ
หมายถึง [บุระ-] ก. บูรณะ, ซ่อมแซมทำให้กลับคืนดีเหมือนเดิม เช่น บุรณะวัด. (ส. ปูรณ).
บุรพ,บุรพ-
หมายถึง [บุระพะ-, บุบพะ-] ว. บุพ. (ส. ปูรฺว; ป. ปุพฺพ).
บุรพทิศ
หมายถึง [บุระพะทิด, บุบพะทิด] น. ทิศตะวันออก.
บุรพบท
หมายถึง [บุระพะบด, บุบพะบด] น. บุพบท, คำชนิดหนึ่งในไวยากรณ์ ทำหน้าที่เชื่อมคำต่อคำ อยู่หน้านาม สรรพนาม หรือกริยา มีคำว่า ด้วย โดย ใน เป็นต้น เช่น เขียนด้วยดินสอ หนังสือของฉัน กินเพื่ออยู่.
บุรพผลคุนี,ปุรพผลคุนี,ปุพพผลคุนี
หมายถึง [บุระพะ-, บุบพะ-, ปุระพะ-, ปุบพะ-] น. ดาวฤกษ์ที่ ๑๑ มี ๒ ดวง เห็นเป็นรูปแรดตัวผู้หรือเพดานตอนหน้า, ดาววัวตัวผู้ หรือ ดาวงูเมีย ก็เรียก.
บุรพภัทรบท,ปุพพะภัททะ
หมายถึง [บุระพะพัดทฺระบด, บุบพะพัดทฺระบด, ปุบพะพัดทะ] น. ดาวฤกษ์ที่ ๒๕ มี ๒ ดวง เห็นเป็นรูปราชสีห์ตัวผู้หรือเพดานตอนหน้า, ดาวโปฐบท ดาวแรดตัวผู้ หรือ ดาวหัวเนื้อทราย ก็เรียก.
บุรพอาษาฒ,บุพพาสาฬหะ,ปุรพษาฒ
หมายถึง [บุระพะอาสาด, บุบพะอาสาด, บุบพาสานหะ, บุบพาสานละหะ, ปุระพะสาด] น. ดาวฤกษ์ ที่ ๒๐ มี ๓ ดวง เห็นเป็นรูปปากนกหรือช้างพลาย, ดาวสัปคับช้าง หรือ ดาวราชสีห์ตัวผู้ ก็เรียก.
บุรพาจารย์
หมายถึง [บุระ-] น. อาจารย์ในเบื้องต้น คือ บิดามารดา.
บุระ
หมายถึง น. ป้อม, หอ, วัง, เมือง. (ป. ปุร).
บุรัตถิมทิศ
หมายถึง [-ถิมะทิด] น. ทิศตั้งอยู่เบื้องหน้า, ทิศตะวันออก. (ป. ปุรตฺถิมทิส).
บุราณ
หมายถึง ว. เก่า, ก่อน, เช่น คำบุราณท่านว่าไว้เป็นครู. (สังข์ทอง). (ป., ส. ปุราณ).
บุราณทุติยิกา
หมายถึง [บุรานะ-] น. เมียที่มีอยู่ก่อนบวช. (ป.).
บุรินทร์
หมายถึง น. เจ้าเมือง; (กลอน) เมืองใหญ่. (ส. ปุรินฺทฺร; ป. ปุรินฺท).
บุริม,บุริม-
หมายถึง [บุริมมะ-, บุริม-] ว. ตะวันออก; ก่อน. (ป. ปุริม; ส. ปุรสฺ + อิม).
บุริมทิศ
หมายถึง [บุริมมะทิด] น. ทิศตะวันออก. (ป. ปุริมทิส).
บุริมพรรษา
หมายถึง [บุริมมะพันสา, บุริมพันสา] น. “พรรษาต้น”, ช่วงระยะเวลาที่ภิกษุเข้าอยู่จำพรรษาต้น คือตั้งแต่วันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ ถึงขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑, ปุริมพรรษา ก็ว่า, คู่กับ ปัจฉิมพรรษา. (ป. ปุริม + ส. วรฺษ).
บุริมสิทธิ
หมายถึง [บุริมมะสิด] (กฎ) น. สิทธิของเจ้าหนี้ในการที่จะได้รับชำระหนี้อันค้างชำระแก่ตนจากทรัพย์สินของลูกหนี้ก่อนเจ้าหนี้สามัญ.
บุริมสิทธิพิเศษ
หมายถึง (กฎ) น. บุริมสิทธิเหนือสังหาริมทรัพย์หรืออสังหาริมทรัพย์เฉพาะอย่างของลูกหนี้.
บุริมสิทธิสามัญ
หมายถึง (กฎ) น. บุริมสิทธิเหนือทรัพย์สินทั้งหมดของลูกหนี้.
บุรี,บูรี
หมายถึง น. เมือง. (ป. ปุร).
บุรุษ,บุรุษ-
หมายถึง [บุหฺรุด, บุหฺรุดสะ-] น. ผู้ชาย, เพศชาย, คู่กับ สตรี, ใช้ในลักษณะที่สุภาพ; (ไว) คำบอกผู้พูด เรียกว่า บุรุษที่ ๑, คำบอกผู้ที่พูดด้วย เรียกว่า บุรุษที่ ๒, คำบอกผู้ที่พูดถึง เรียกว่า บุรุษที่ ๓. (ส. ปุรุษ; ป. ปุริส).
บุรุษธรรม
หมายถึง [บุหฺรุดสะทำ] น. คติสำหรับตัว.
บุรุษเพศ
หมายถึง [บุหฺรุดเพด] น. เพศชาย, คู่กับ สตรีเพศ.
บุรุษโทษ
หมายถึง [บุหฺรุดสะโทด] น. ลักษณะชั่วของคน.
บุษกร
หมายถึง [บุดสะกอน] น. ดอกบัวสีนํ้าเงิน, บัว; ชื่อช้างตระกูลปทุมหัตถีในพรหมพงศ์. (ส. ปุษฺกร).
บุษบ,บุษบ-
หมายถึง [บุดสะบะ-] น. ดอกไม้. (ส. ปุษฺป; ป. ปุปฺผ).
บุษบก
หมายถึง [บุดสะบก] น. มณฑปขนาดเล็กแต่ด้านข้างโปร่ง เป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ในพระราชพิธี หรือประดิษฐานปูชนียวัตถุเช่นพระพุทธรูปเป็นต้น.
บุษบง
หมายถึง [บุดสะ-] (กลอน) น. ดอกไม้.
บุษบราค
หมายถึง [-ราก] น. บุษราคัม, ทับทิม, บุษย์นํ้าทอง, พลอยสีเหลือง. (ส. ปุษฺปราค).
บุษบวรรษ
หมายถึง [-วัด] น. ฝนดอกไม้ (เช่นที่ตกพรูเมื่อวีรบุรุษกระทำการใหญ่หลวง). (ส. ปุษฺปวรฺษ).
บุษบัน
หมายถึง [บุดสะ-] (กลอน) น. ดอกไม้, ดอกบัวเผื่อน.
บุษบา
หมายถึง [บุดสะ-] (กลอน) น. ดอกไม้.
บุษบากร
หมายถึง ว. อันเต็มไปด้วยดอกไม้. (ส. ปุษฺปากร).
บุษบาคม
หมายถึง น. ฤดูดอกไม้. (ส.).
บุษบาบัณ
หมายถึง น. ตลาดดอกไม้. (ส.).
บุษบามินตรา
หมายถึง [บุดสะบามินตฺรา] น. พุทธรักษา. (ช.).
บุษบารักร้อย
หมายถึง น. ชื่อกลบทอย่างหนึ่ง.
บุษป,บุษป-,บุษปะ
หมายถึง [บุดสะปะ] น. ดอกไม้. (ส.).
บุษปราค
หมายถึง [บุดสะปะราก] น. บุษย์นํ้าทอง.
บุษย,บุษย-,บุษย์,บุษยะ,ปุษยะ,ปุสสะ
หมายถึง [บุดสะยะ-, บุด, บุดสะยะ, ปุดสะยะ, ปุดสะ] น. ดาวฤกษ์ที่ ๘ มี ๕ ดวง เห็นเป็นรูปปุยฝ้าย พวงดอกไม้ ดอกบัว หรือ โลง, ดาวปุยฝ้าย ดาวพวงดอกไม้ ดาวดอกบัว ดาวโลง ดาวปู ดาวสมอสำเภา หรือ ดาวสิธยะ ก็เรียก. (ส. ปุษฺย; ป. ปุสฺส); แก้วสีขาว; บัว.
บุษยมาส
หมายถึง น. เดือนอันมีพระจันทร์เพ็ญเสวยนักษัตรบุษยะ คือ เดือนยี่ ตกในราวมกราคม. (ส.).
บุษยสนาน
หมายถึง น. พิธีอาบนํ้าเมื่อพระจันทร์กำลังผ่านหมู่ดาวบุษยะ, บุษยาภิเษก ก็ว่า.
บุษยาภิเษก
หมายถึง น. บุษยสนาน.
บุษย์น้ำทอง
หมายถึง ดู บุษบราค.
บุษราคัม
หมายถึง [บุดสะราคำ] น. พลอยสีเหลือง.
บุหงง
หมายถึง [-หฺงง] น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Desmos blumei Finet ในวงศ์ Annonaceae ดอกสีเหลือง กลีบดอกประสานกันเป็นถุง.
บุหงัน
หมายถึง [-หฺงัน] น. ดอกไม้.
ว. แข็งแรง. (ช.).
บุหงา
หมายถึง [-หฺงา] น. ดอกไม้ชนิดต่าง ๆ มีมะลิ กระดังงา กุหลาบ เป็นต้น ที่ปรุงด้วยเครื่องหอมแล้วบรรจุในถุงผ้าโปร่งเล็ก ๆ ทำเป็นรูปร่างต่าง ๆ. (ตัดมาจาก บุหงารำไป).
บุหงาประหงัน
หมายถึง น. ดอกพุทธชาด. (ช.).
บุหงามลาซอ
หมายถึง [-มะลา-] น. ดอกมะลิลา. (ช.).
บุหงารำไป
หมายถึง น. ดอกไม้ที่ปรุงด้วยเครื่องหอมแล้วบรรจุในถุงผ้าโปร่งเล็ก ๆ ทำเป็นรูปร่างต่าง ๆ, มักเรียกย่อว่า บุหงา. (ช.).
บุหงาลำเจียก
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นขนาดเล็กชนิด Goniothalamus tapis Miq. ในวงศ์ Annonaceae ดอกสีเหลืองนวล ออกตามลำต้น กลิ่นหอมคล้ายลำเจียก.
บุหรง
หมายถึง [-หฺรง] น. นก, นกยูง. (ช.).
บุหรี่
หมายถึง [บุหฺรี่] น. ยาสูบที่ใช้ใบตองหรือกระดาษเป็นต้นมวนใบยาที่หั่นเป็นฝอย.
บุหรี่พระราม
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาชนิด Neoalsomitra sarcophylla Hutch. ในวงศ์ Cucurbitaceae มีมือเกาะ ดอกเป็นช่อ ออกตามง่ามใบ กลีบดอกติดกันเป็นรูปปากแตรบาน ๆ ผลเรียวยาวคล้ายกระบองกลมหรือเป็นสามเหลี่ยม เวลาแก่ผลจะแตกที่ปลายเป็น ๓ ช่อง เมล็ดสีดำ แบน มีปีกบาง ๆ ที่ปลาย.
บุหลัน
หมายถึง [-หฺลัน] น. เดือน, ดวงเดือน, พระจันทร์. (ช.); ชื่อเพลงไทยมี ๒ เพลง คือ บุหลันชกมวย และ บุหลันเลื่อนลอย.
บุโรทั่ง
หมายถึง (ปาก) ว. เก่าและทรุดโทรมมาก.
บุ่ง
หมายถึง น. บึง.
บุ่มบ่าม
หมายถึง ว. ที่ขาดความยับยั้งไม่เกรงใจใคร.
บุ้ง
หมายถึง น. ชื่อหนอนผีเสื้อหลายชนิดและหลายวงศ์ เช่น วงศ์ Arctiidae, Lymantriidae, Lasiocampidae มีขนปกคลุมเต็มลำตัว เมื่อถูกเข้าจะปล่อยนํ้าพิษทำให้เกิดอาการแสบร้อนและคัน เมื่อเจริญวัยจะเปลี่ยนเป็นดักแด้และฟักออกมาเป็นผีเสื้อกลางคืน, ร่าน ก็เรียก.
บุ้ง
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาชนิด Ipomoea aquatica Forssk. ในวงศ์ Convolvulaceae ทอดเลื้อยตามพื้นดินหรือบนผิวนํ้า ดอกสีขาวหรือม่วงอ่อน ลำต้นกลวง ยอดกินได้ เรียก ผักบุ้ง, พันธุ์ดอกขาวเรียก ผักบุ้งจีน, ราชาศัพท์เรียก ผักทอดยอด.
บุ้ง
หมายถึง น. เครื่องมือสำหรับถูไม้ ทำด้วยเหล็ก มีฟันเป็นปุ่มแหลมคม.
บุ้งกี๋
หมายถึง น. เครื่องสานรูปคล้ายเปลือกหอยแครง สำหรับใช้โกยดินเป็นต้น, ปุ้งกี๋ ก็ว่า.
บุ้งขัน
หมายถึง น. ชื่อไม้เถา ๒ ชนิดในสกุล Ipomoea วงศ์ Convolvulaceae ทอดเลื้อยตามหาดทรายชายทะเล, ชนิด I. asarifolia Roem. et Schult. ดอกสีม่วง ใบมีขน ต้นและใบใช้แก้พิษแมงกะพรุน, ชนิด I. tuba G. Don ดอกสีขาว ใบเกลี้ยง ทั้ง ๒ ชนิด เรียก ผักบุ้งขัน.
บุ้งจีน
หมายถึง น. ชื่อผักบุ้งพันธุ์หนึ่ง ดอกสีขาว.
บุ้งทะเล
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาชนิด Ipomoea pescaprae (L.) R. Br. ในวงศ์ Convolvulaceae ทอดเลื้อยตามหาดทรายชายทะเล ดอกสีม่วงแดง ใบไม่มีขน ต้นและใบใช้แก้พิษแมงกะพรุน เรียก ผักบุ้งทะเล.
บุ้งฝรั่ง
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Ipomoea crassicaulis (Benth.) B.L. Robinson ในวงศ์ Convolvulaceae ดอกสีชมพูอ่อน ใบมีขนอ่อน เรียก ผักบุ้งฝรั่ง, ผักบุ้งรั้ว ก็เรียก.
บุ้งร้วม
หมายถึง น. (๑) ชื่อไม้เถาชนิด Convolvulus arvensis L. ในวงศ์ Convolvulaceae ทอดเลื้อยตามพื้นดิน ต้นมีขน ดอกเล็ก สีขาว รากใช้ทำยาได้ เรียก ผักบุ้งร้วม.
(๒) ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Enydra fluctuans Lour. ในวงศ์ Compositae ขึ้นในนํ้าและที่ชื้นแฉะ ดอกเล็กสีขาว ๆ ใบมีรสขม ใช้ทำยาได้ เรียก ผักบุ้งร้วม.
บุ้ย,บุ้ยปาก
หมายถึง ก. ทำปากยื่นบอกใบ้ให้รู้.
บุ้ยใบ้
หมายถึง ก. ทำปากยื่นประกอบกิริยาบอกใบ้ให้รู้.
บุ๋ม
หมายถึง ว. ที่ยุบเป็นรอยลึกลงไป เช่น แก้มบุ๋ม.
บูชนีย,บูชนีย-
หมายถึง [บูชะนียะ-] (แบบ) ว. ควรบูชา. (ป., ส. ปูชนีย).
บูชนียสถาน
หมายถึง [บูชะนียะสะถาน] น. สถานที่เนื่องด้วยศาสนา ซึ่งเป็นที่ควรแก่การเคารพบูชา เช่น วัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระปฐมเจดีย์.
บูชา
หมายถึง ก. แสดงความเคารพบุคคลหรือสิ่งที่นับถือด้วยเครื่องสักการะ มีดอกไม้ ธูป เทียน เป็นต้น เช่น บูชาพระ บูชาเทวดา บูชาไฟ, ยกย่องเทิดทูนด้วยความนับถือหรือเลื่อมใสในความรู้ความสามารถ เช่น บูชาวีรบุรุษ บูชาความรู้ บูชาฝีมือ. (ป., ส. ปูชา).
บูชากัณฑ์เทศน์
หมายถึง ก. ติดกัณฑ์เทศน์ด้วยจตุปัจจัยไทยธรรมเป็นต้น.
บูชายัญ
หมายถึง น. การบูชาของพราหมณ์อย่างหนึ่ง, การเซ่นสรวงด้วยวิธีฆ่าคนหรือสัตว์เป็นเครื่องบูชา.
ก. เซ่นสรวงด้วยวิธีฆ่าคนหรือสัตว์เป็นเครื่องบูชา.
บูชิต
หมายถึง [-ชิด] ว. บูชาแล้ว. (ป., ส. ปูชิต ว่า อันเขาบูชาแล้ว).
บูด
หมายถึง ว. มีรสเปรี้ยวและมีกลิ่นเหม็นเปรี้ยวแสดงว่าเสีย (ใช้แก่อาหาร) เช่น ข้าวบูด แกงบูด; ทำหน้าแสดงอาการไม่พอใจ เรียกว่า ทำหน้าบูด.
บูดบึ้ง
หมายถึง ว. ทำหน้าบึ้งแสดงอาการไม่พอใจ.
บูดู
หมายถึง (ถิ่น-ปักษ์ใต้) น. น้ำที่ได้จากปลาหมักจนเปื่อย ต้มสุกแล้วปรุงรส มี ๒ ชนิด คือ บูดูแบบเค็ม เป็นเครื่องจิ้มกับผักสด และบูดูแบบหวาน สำหรับคลุกกับข้าวยำปักษ์ใต้.
บูดเบี้ยว
หมายถึง ว. ทำหน้านิ่วแสดงอาการเจ็บปวดหรือไม่พอใจ.
บูร
หมายถึง [บูน] น. บุระ.
บูรณ,บูรณ-,บูรณ์
หมายถึง [บูระนะ-, บูน] ว. เต็ม. (ป., ส. ปูรณ).
บูรณภาพ
หมายถึง น. ความครบถ้วนบริบูรณ์ เช่น บูรณภาพแห่งดินแดน บูรณภาพแห่งอาณาเขต.
บูรณมี
หมายถึง น. วันเพ็ญ.
บูรณะ
หมายถึง ก. ซ่อมแซมทำให้กลับคืนดีเหมือนเดิม เช่น บูรณะวัด.
บูรณาการรวมหน่วย
หมายถึง น. การนำหน่วยที่แยก ๆ กันมารวมเข้าเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน.
บูรพา
หมายถึง [-ระพา] ว. ตะวันออก; เบื้องหน้า. (ส.).
บูรพาจารย์
หมายถึง [บูระ-] น. อาจารย์ในเบื้องต้น คือ บิดามารดา.
บูรพาษาฒ
หมายถึง น. เดือน ๘ แรก. (ส. ปูรฺวาษาฒ).
บูรพ์,บูรพะ
หมายถึง [บูน, บูระพะ] ว. บุพ.
บู่
หมายถึง น. ชื่อปลาจำพวกหนึ่งในหลายสกุลและหลายวงศ์ มีตั้งแต่ขนาดเล็กจนถึงขนาดใหญ่ ครีบท้องอยู่ในแนวหน้าครีบอก รูปร่าง ลักษณะ สีสัน ถิ่นอาศัย พฤติกรรมและขนาดแตกต่างกัน มีทั้งในทะเล นํ้ากร่อยและนํ้าจืด เช่น บู่จาก หรือ บู่ทราย (Oxyeleotris marmorata) ในวงศ์ Eleotridae ซึ่งเป็นชนิดที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย คือมีขนาดยาวได้ถึง ๕๐ เซนติเมตร, บู่ทอง บู่หิน บู่ทราย หรือ บู่ลูกทราย (Glossogobius spp.) ในวงศ์ Gobiidae, บู่รำไพ (Vaimosa rambaiae) และ บู่ทะเล หรือ บู่ขาว (Acentrogobius caninus).
