ชินบุตร
หมายถึง [ชินนะบุด] น. พระสงฆ์. (ส. ชินปุตะ; ป. ชินปุตฺต).
ชินโต
หมายถึง น. ชื่อศาสนาดั้งเดิมของชาวญี่ปุ่น ไม่มีศาสดาผู้ก่อตั้ง มีคำสอนให้เคารพบูชาธรรมชาติ เช่น ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ แม่นํ้า.
ชิม
หมายถึง ก. ลองลิ้มรสดูด้วยปลายลิ้น, ทดลองให้รู้รส.
ชิมลาง
หมายถึง ก. หยั่งดูท่าทีหรือเหตุการณ์ว่าจะดีหรือร้าย.
ชิมแปนซี
หมายถึง น. ชื่อลิงไม่มีหางในวงศ์ Pongidae ขนสีดำหรือน้ำตาลดำ บริเวณใกล้ ๆ ก้นมีขนสีขาว หน้าไม่มีขน แขนและขายาวเกือบเท่ากัน มี ๒ ชนิด คือ ชนิด Pan troglodytes และ ชิมแปนซีแคระ (P. paniscus) ถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปแอฟริกา อยู่รวมกันเป็นฝูง ลักษณะคล้ายคน มีเชาวน์ปัญญาสูง สามารถนำมาฝึกหัดให้เลียนท่าทางของคนได้. (อ. chimpanzee).
ชิยา
หมายถึง น. สายธนู. (ป.; ส. ชฺยา).
ชิรณ,ชิรณ-,ชิรณะ
หมายถึง [ชิระนะ-] ว. แก่, ครํ่าคร่า, ชำรุด. (ป. ชีรณ; ส. ชีรฺณ).
ชิรณัคคิ
หมายถึง [ชิระนักคิ] น. ไฟธาตุที่ทำอาหารให้ย่อย, ชีรณัคคิ ก็ว่า. (ส. ชีรณ + ป. อคฺคิ).
ชิระ
หมายถึง ว. แก่, ครํ่าคร่า, ชำรุด. (ป.).
ชิวหา
หมายถึง น. ลิ้น. (ป.; ส. ชิหฺวา).
ชิวหาสดมภ์
หมายถึง น. ชื่อโรคลม ตามตำราแพทย์แผนโบราณว่าทำให้มีอาการลิ้นกระด้างคางแข็ง.
ชิวหินทรีย์
หมายถึง น. ลิ้นซึ่งเป็นใหญ่ในการลิ้มรส. (ป. ชิวฺหา + อินฺทฺริย).
ชิสา,ชีสา
หมายถึง สัน. แม้ว่า เช่น ชิสาท่านโอนเอา ดีต่อ ก็ดี. (ยวนพ่าย).
ชิเดนทรีย์
หมายถึง [ชิเดนซี] (แบบ) น. ผู้มีอินทรีย์อันชนะแล้ว, ผู้สำรวมอินทรีย์. (ป., ส. ชิต + อินฺทฺริย).
ชิโนรส
หมายถึง น. พระสงฆ์. (ป.).
ชิ่ง
หมายถึง (ถิ่น-ปักษ์ใต้) น. ต้นกะพ้อ. (ดู กะพ้อ ๒).
ชิ่ง
หมายถึง ว. คด, โกง, เก, ฉิ่ง, เช่น ขาชิ่ง.
ชิ่น
หมายถึง ก. สิ้น, หมด.
ชิ้น
หมายถึง (ปาก) น. คู่รัก.
ชิ้น
หมายถึง น. ก้อนหรือแผ่นเล็กที่ตัด แล่ แบ่ง แยก หรือ แตกออกจากส่วนใหญ่ เช่น ชิ้นปลา ชิ้นเนื้อ ชิ้นกระเบื้อง, ลักษณนามเรียกสิ่งที่เป็นก้อนเป็นแผ่นเล็ก ๆ เช่นนั้น เช่น ผ้าชิ้นหนึ่ง เนื้อ ๒ ชิ้น.
ชิ้นเอก
หมายถึง ว. ดีเด่น เช่น งานชิ้นเอก.
ชี
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Coriandrum sativum L. ในวงศ์ Umbelliferae ทั้งต้นมีกลิ่น ใช้เป็นผัก เรียกว่า ผักชี ดอกเล็กสีขาว ผลกลมมีกลิ่นฉุน เมื่อแก่ใช้เป็นเครื่องเทศ, ชีลา หรือ หอมป้อม ก็เรียก.
ชี
หมายถึง ก. ทำสิ่งที่เป็นปุยอย่างสำลีหรือที่เป็นเส้นอย่างกลุ่มยาเส้นให้กระจายตัวออก.
ชี
หมายถึง น. นักบวช เช่น ชีปะขาว; คำเรียกหญิงที่นุ่งขาวห่มขาว โกนคิ้วโกนผมถือศีล, แม่ชี ก็เรียก. (ส. ชี ใช้พูดต้นนามเป็นเครื่องหมายแห่งความยกย่อง).
ชี
หมายถึง ดู ชีปะขาว ๒ (๒).
ชีต้น
หมายถึง น. พระสงฆ์ที่เป็นอาจารย์.
ชีปะขาว
หมายถึง น. นักบวชนุ่งขาว.
ชีปะขาว
หมายถึง น. (๑) ชื่อแมลงที่เป็นผีเสื้อของหนอนกอข้าว อันได้แก่ชนิด Scirpophaga incertulas, Chilo suppressalis, Chilotraea polychrysa ในวงศ์ Pyralidae เป็นผีเสื้อกลางคืน เมื่อเกาะจะหุบปีกเป็นรูปหลังคาหุ้มตัว ยาว ๒-๒.๕ เซนติเมตร ปีกและลำตัวสีเหลืองอ่อนคล้ายสีฟางข้าว มีเกล็ดละเอียดเหมือนฝุ่นปกคลุมตัว ที่หัวมีส่วนของปากยื่นยาวออกไปเป็นกลีบ ตาโตเห็นได้ชัด มักมาเล่นไฟ เกาะฝาเป็นกลุ่ม ตัวหนอนเป็นหนอนกอทำลายข้าว, ชีผ้าขาว ชีผะขาว หรือ สับปะขาว ก็เรียก. (ดู หนอนกอ).
(๒) ชื่อแมลงในอันดับ Ephemeroptera มีลำตัวอ่อนมาก หนวดสั้นมองแทบไม่เห็น ปีกบางรูปสามเหลี่ยม มีเส้นปีกมากมาย เมื่อเกาะจะตั้งปีกตรงบนสันหลัง ที่ปลายท้องมีหางยาวคล้ายเส้นด้าย ๒-๓ เส้น ลำตัวและปีกสีขาว เช่น ชนิด Ephemera spp. ในวงศ์ Ephemeridae, ชี ก็เรียก.
ชีผะขาว,ชีผ้าขาว
หมายถึง ดู ชีปะขาว ๒ (๑).
ชีฝรั่ง
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Eryngium foetidum L. ในวงศ์ Umbelliferae ใบยาวรีขอบจัก กลิ่นฉุน ใช้แต่งกลิ่นอาหาร.
ชีพ,ชีพ-
หมายถึง [ชีบ, ชีบพะ-] น. ชีวิต เช่น เสียชีพอย่าเสียสัตย์; ความเป็นอยู่, ความดำรงชีวิตอยู่ เช่น ค่าครองชีพ. (ป., ส. ชีว).
ชีพจร
หมายถึง [ชีบพะจอน] น. อาการที่เส้นเลือดเต้นอยู่ตามร่างกายเช่นที่ข้อมือ.
ชีพิต
หมายถึง น. ความเป็นอยู่. (ป., ส. ชีวิต).
ชีพิตักษัย
หมายถึง (ราชา) น. การสิ้นชีวิต.
ก. ตาย, ใช้แก่หม่อมเจ้าว่า ถึงชีพิตักษัย. (ส. ชีวิตกฺษย; ป. ชีวิตกฺขย).
ชีพุก
หมายถึง น. พ่อ, ท่านพ่อ, เช่น ด่งงจริงชะรอยชีพุก หากทำทุกข์แก่มึงอย่าเลอย. (ม. คำหลวง ชูชก). (เทียบ ข. โอวพุก ว่า พ่อ).
ชีฟอง
หมายถึง น. ชื่อผ้าชนิดหนึ่ง เนื้อนิ่ม บาง และเบา ใช้ตัดเสื้อผ้าสตรี. (ฝ. chiffon).
ชีมืด
หมายถึง น. ชีในคริสต์ศาสนานิกายโรมันคาทอลิก ที่ปฏิญาณตนว่าจะบวชตลอดชีวิต ต้องอยู่แต่ในสำนักของตน จะออกไปติดต่อกับบุคคลอื่นแม้แต่ญาติของตนก็ไม่ได้.
ชีรณ,ชีรณ-,ชีรณะ
หมายถึง [ชีระนะ-] ว. เก่า, แก่, ชำรุด, ยุ่ย, ย่อย, โบราณ เช่น ชีรณกถา ว่า นิทานโบราณ, ชีรณฎีกา ว่า ฎีกาโบราณ. (ป., ส.).
ชีรณัคคิ
หมายถึง [ชีระนักคิ] น. ไฟธาตุที่ทำอาหารให้ย่อย, ชิรณัคคิ ก็ว่า. (ส. ชีรณ + ป. อคฺคิ).
ชีระ
หมายถึง (แบบ) ว. แก่, ครํ่าคร่า, ชำรุด. (ป.).
ชีระ
หมายถึง ว. ว่องไว, เก่ง, เชี่ยว. (ส.).
ชีลาว
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Anethum graveolens L. ในวงศ์ Umbelliferae ใบเป็นเส้นฝอย ๆ ใช้เป็นผัก ดอกเล็กเป็นช่อสีเหลือง ผลแก่แห้งรูปไข่แบน เรียก เทียนตาตั๊กแตน ใช้ทำยาได้.
ชีล้อม
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Oenanthe javanica (Blume) DC. ในวงศ์ Umbelliferae ชอบขึ้นในที่ชื้นแฉะ ใบแบนรีขอบจัก ใช้เป็นผัก ดอกเป็นกระจุกสีขาว ผลกลมค่อนข้างยาว, อ้น หรือ อ้นอ้อ ก็เรียก, พายัพและอีสานเรียก หนอกช้าง.
ชีว,ชีว-,ชีวะ
หมายถึง [ชีวะ-] น. ชีพ, ความเป็นอยู่; พระพฤหัสบดี เช่น ชีววาร. (ป., ส.).
ชีวงคต
หมายถึง (กลอน) ก. ตาย.
ชีวประวัติ
หมายถึง น. ประวัติชีวิตบุคคล.
ชีวภาพ
หมายถึง ว. เกี่ยวกับสิ่งที่ไม่มีชีวิตและสิ่งที่สืบเนื่องมาจากสิ่งมีชีวิต เช่น วิทยาศาสตร์ชีวภาพ ปุ๋ยชีวภาพ.
ชีววาร
หมายถึง น. วันพฤหัสบดี, คุรุวาร หรือ พฤหัสปติวาร ก็ว่า.
ชีววิทยา
หมายถึง น. วิชาว่าด้วยสิ่งที่มีชีวิต.
ชีวัน
หมายถึง (กลอน) น.ชีวิต, สิ่งที่มีชีวิต.
ชีวันตราย
หมายถึง น. อันตรายต่อชีวิต, อันตรายถึงตาย. (ป., ส.).
ชีวา,ชีวี
หมายถึง (กลอน) น. ชีวิต. (ส. ชีวี ว่า สัตว์มีชีวิต).
ชีวาตม์
หมายถึง (กลอน) น. ชีวิตของตน.
ชีวาลัย
หมายถึง (กลอน) น. ชีวิต เช่น ก็สิ้นชีวาลัยไปเมืองฟ้า. (รามเกียรติ์ ร. ๑).
ก. ตาย เช่น เพียงศรีอนุชาชีวาลัย.
ชีวิต
หมายถึง น. ความเป็นอยู่, ตรงข้ามกับ ความตาย. (ป., ส.).
ชีวิตชีวา
หมายถึง ว. สดชื่นคึกคัก.
ชีวิตักษัย
หมายถึง น. การสิ้นชีวิต.
ก. ตาย.
ชีวิตินทรีย์
หมายถึง น. ชีวิต. (ป., ส.).
ชีวิน
หมายถึง (แบบ) น. ผู้เป็นอยู่, ผู้มีชีวิต. (ส.).
ชีวเคมี
หมายถึง น. วิชาเคมีสาขาหนึ่งที่ศึกษาเกี่ยวกับองค์ประกอบทางเคมีของสิ่งที่มีชีวิตและการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับองค์ประกอบเหล่านั้น ตลอดจนกระบวนการต่าง ๆ ที่ควบคุมการเปลี่ยนแปลงนั้น ๆ. (อ. biochemistry).
ชีวโลก
หมายถึง น. โลกของสัตว์เป็น, ตรงข้ามกับ โลกผี; เหล่าสัตว์, มนุษยชาติ. (ส.).
ชีเปลือย
หมายถึง น. นักบวชจำพวกหนึ่ง ถือเพศเปลือยกาย, โดยปริยายใช้เรียกคนที่ไม่นุ่งผ้า.
ชีโว
หมายถึง (โหร) น. ชื่อยาม ๑ ใน ๘ ยามในเวลากลางคืน. (ดู ยาม).
ชี่
หมายถึง น. ยาสีฟันโบราณ ใช้สีเพื่อให้ฟันดำ, สี้ ก็เรียก.
ชี้
หมายถึง น. เรียกนิ้วที่ ๒ นับแต่หัวแม่มือว่า นิ้วชี้.
ก. เหยียดนิ้วชี้เป็นต้นตรงไปที่ใดที่หนึ่งเพื่อให้เห็นสิ่งที่ต้องการ, เหยียดตรง เช่น หางชี้; แนะนำ, บอกให้, เช่น ชี้ทาง.
ชี้ขาด
หมายถึง ก. สั่งเด็ดขาด, วินิจฉัยเด็ดขาด.
ชี้ช่อง
หมายถึง ก. แนะลู่ทางให้.
ชี้ตัว
หมายถึง (กฎ) น. กระบวนการทางการสอบสวนเพื่อหาตัวผู้กระทำผิด โดยให้ผู้เสียหายหรือพยานชี้ว่าผู้ใดเป็นผู้ต้องหา.
ชี้ตาไม่กระพริบ
หมายถึง (สำ) ก. ดื้อมาก, สู้สายตาไม่ยอมแพ้, เช่น เหม่! ออนี่หนักหนา ชี้ตาไม่กระพริบเลย ว่าแล้วซิยังเฉยดื้อถือบุญ. (ม. ร่ายยาว กุมาร).
ชี้นกบนปลายไม้
หมายถึง (สำ) ก. หวังในสิ่งที่อยู่ไกลตัว.
ชี้นกเป็นนก ชี้ไม้เป็นไม้
หมายถึง (สำ) ไม่ว่าผู้มีอำนาจจะว่าอย่างใด ผู้น้อยก็ต้องคล้อยตามไปอย่างนั้นเพราะกลัวหรือประจบ.
ชี้นำ
หมายถึง ก. ชี้แนะ.
ชี้นิ้ว
หมายถึง ก. ได้แต่สั่งการให้ผู้อื่นทำ ไม่ลงมือทำเอง.
ชี้ฟ้า
หมายถึง น. ชื่อพริกชนิด Capsicum annuum L. ในวงศ์ Solanaceae.
ชี้แจง
หมายถึง ก. พูดขยายความให้เข้าใจชัดเจน.
ชี้แนะ
หมายถึง ก. แนะแนวทางให้, ชี้นำ ก็ว่า.
ชืด
หมายถึง ว. จืด, หมดรสชาติ.
ชื่น
หมายถึง ก. แจ่มใส เช่น หน้าค่อยชื่นขึ้น.
ว. เบิกบาน, ยินดี, เช่น ชื่นใจ ชื่นตา.
ชื่น
หมายถึง ดู อ้ายชื่น.
ชื่นกลิ่น
หมายถึง ก. ชื่นใจด้วยกลิ่น.
ชื่นชม,ชื่นชมยินดี
หมายถึง ก. ปีติยินดี.
ชื่นบาน
หมายถึง ว. เบิกบาน.
ชื่นมื่น
หมายถึง ก. ชื่นบาน เช่น ท้าวสามนต์ฟังถ้อยค่อยชื่นมื่น. (สังข์ทอง).
ชื่อ
หมายถึง น. คำที่ตั้งขึ้นสำหรับเรียกคน สัตว์ สถานที่ และสิ่งของโดยทั่ว ๆ ไปหรือโดยเฉพาะเจาะจง.
ชื่อตัว
หมายถึง น. ชื่อที่ตั้งให้แก่เด็กตั้งแต่เกิด, ชื่อที่ปรากฏในทะเบียนสำมะโนครัว, ชื่อจริง; (กฎ) ชื่อประจำบุคคล.
ชื่อย่อ
หมายถึง น. ชื่อที่ย่อมาจากชื่อเต็ม.
ชื่อรอง
หมายถึง (กฎ) น. ชื่อประกอบถัดจากชื่อตัว.
ชื่อว่า
หมายถึง สัน. แม้ว่า, เรียกว่า, นับว่า, เช่น ชื่อว่าเรือนมึงงามดังเรือนท้าว. (ม. คำหลวง ชูชก).
ชื่อสกุล
หมายถึง น. ชื่อประจำวงศ์สกุลซึ่งสืบเนื่องจากบิดาถึงบุตร หรือซึ่งได้รับอนุญาตให้จดทะเบียนเป็นทางการแล้ว, นามสกุล; (กฎ) ชื่อประจำวงศ์สกุล.
ชื่อเล่น
หมายถึง น. ชื่อที่ตั้งตั้งแต่เด็ก เป็นที่รู้กันในหมู่ญาติหรือผู้ใกล้ชิด.
ชื่อเสียง
หมายถึง น. เกียรติยศ, ชื่อ ก็ว่า เช่น เสียชื่อ มีชื่อ.
ชื้น
หมายถึง ว. มีไอนํ้าซึมซาบอยู่ เช่น อากาศชื้น, ไม่แห้งทีเดียว เช่น ผ้าชื้น.
ชื้อ
หมายถึง ว. เย็นเยือก, ชื้น, ร่ม.
ชุ
หมายถึง (กลอน) น. ต้นไม้ เช่น กินลูกชุลุเพรางาย. (ม. คำหลวง ทานกัณฑ์). (ต. ชุ ว่า ต้นไม้).
ชุก
หมายถึง ว. มีดื่น, มีมากมาย, เช่น มะม่วงชุก, มีบ่อย ๆ เช่น ฝนชุก.
ชุกชี
หมายถึง [ชุกกะ-] น. ฐานปูนสำหรับประดิษฐานพระประธานเป็นต้น, จุกชี ก็ว่า.
ชุกชุม
หมายถึง ว. มีดื่นดาษ.
ชุณห,ชุณห-
หมายถึง [ชุนหะ-] (แบบ) ว. ขาว, สว่าง. (ป.).
ชุณหปักษ์
หมายถึง น. ข้างขึ้น. (ป. ชุณฺหปกฺข; ส. โชฺยตฺสฺนปกฺษ).
ชุด
หมายถึง น. ของที่คุมเข้าเป็นสำรับ เช่น ชุดนํ้าชา ชุดสากล, คนที่เป็นพวกเดียวกันได้ เช่น ชุดระบำ, การแสดงตอนหนึ่ง ๆ ของโขนเป็นต้น เช่น ชุดพรหมาสตร์ ชุดนางลอย, ลักษณนามเรียกของหรือคนที่มีลักษณะเช่นนั้น เช่น เสื้อผ้าชุดหนึ่ง; การบรรเลงเพลงไทยซึ่งมีทำนองคล้ายคลึงกัน เช่น ชุดจีน ชุดแขก.
