กระซิกกระซี้
หมายถึง ก. หัวเราะเย้าหยอกกัน, ระริก, ซิกซี้ ก็ว่า.
กระซิบ
หมายถึง ก. พูดเสียงเบา ๆ เพื่อไม่ให้ผู้อื่นได้ยิน, นิยมใช้เข้าคู่กับคำ กระซุบ เป็น กระซุบกระซิบ.
กระซิบกระซาบ
หมายถึง ก. บอกความหรือคุยกันด้วยเสียงเบา ๆ เพื่อไม่ให้ผู้อื่นได้ยิน.
กระซี้,-กระซี้
หมายถึง ใช้เข้าคู่กับคำ กระซิก และ กระเซ้า เป็น กระซิกกระซี้ และ กระเซ้ากระซี้.
กระซี้กระซ้อ
หมายถึง ว. อาการที่พูดสนิทชิดเชื้อเพื่อความเสน่หา.
กระซุง
หมายถึง น. พนักงาน, ตำแหน่ง. (พจน). (เทียบ กระทรวง).
กระซุบกระซิบ
หมายถึง ก. พูดกันเบา ๆ.
กระซุ้ม
หมายถึง น. ซุ้ม.
กระซู่
หมายถึง น. ชื่อแรดชนิด Dicerorhinus sumatrensis ในวงศ์ Rhinocerotidae มี ๒ นอ ขนดกกว่าแรดชนิดอื่น เป็นแรดขนาดเล็กที่สุด.
กระซ่องกระแซ่ง
หมายถึง ว. กระย่องกระแย่ง, ซ่องแซ่ง ก็ว่า.
กระซ่าง
หมายถึง (โบ) ว. กระจ่าง เช่น กระซ่างฟ้าเห็นกัน. (ม. คำหลวง สักบรรพ), กระช่าง ก็ว่า.
กระซ้อ,-กระซ้อ
หมายถึง ใช้เข้าคู่กับคำ กระซี้ เป็น กระซี้กระซ้อ.
กระฎี
หมายถึง น. เรือนหรือตึกสำหรับพระภิกษุสามเณรอยู่. (แผลงมาจาก กุฎี).
กระฎุมพี
หมายถึง น. ชนชั้นตํ่า, นิยมใช้เข้าคู่กับคำ ไพร่ เป็น ไพร่กระฎุมพี. (ป. กุฎุมฺพิก ว่า คนมั่งมี).
กระดก
หมายถึง ก. ทำให้ปลายข้างหนึ่งยกสูงขึ้น, เผยอขึ้นข้างหนึ่ง.
กระดก
หมายถึง (โบ; กลอน) ก. ตระหนก, กลัว, เช่น ก็กระดกตกใจกลววแก่มรณภยานตราย. (ม. คำหลวง ชูชก).
กระดกกระดนโด่
หมายถึง (ปาก) ก. ตั้งอยู่อย่างไม่เรียบร้อย, ท่าทางเก้กังไม่เรียบร้อย.
กระดนโด่,-กระดนโด่
หมายถึง ใช้เข้าคู่กับคำ กระดก เป็น กระดกกระดนโด่.
กระดวง
หมายถึง (ปาก; เพี้ยนมาจาก กราดวง) น. ลูกมะพร้าวทุยที่ตัดครึ่งท่อน สำหรับถูพื้นบ้านหรือหวีด้ายทอหูก.
กระดวน
หมายถึง (ปาก; เพี้ยนมาจาก ประดวน) ก. ยอน, แยง.
กระดอ
หมายถึง น. อวัยวะสืบพันธุ์ของชายหรือสัตว์เพศผู้บางชนิด.
กระดอง
หมายถึง น. ส่วนแข็งที่หุ้มตัวสัตว์บางชนิดเช่น เต่า ปู หรือแมงดาทะเล. (ทางเหนือว่า ออง).
กระดองหาย
หมายถึง น. ไม้สำหรับสงฟางในเวลานวดข้าว เช่นด่าตีกันด้วยเคียวไม้กระตักและไม้กระดองหาย. (ลักษณะธรรมนูญ), ดอง ดองหาย ดองฉาย ขอฉาย หรือ คันฉาย ก็เรียก.
กระดอน
หมายถึง ก. สะท้อนขึ้น.
กระดอม
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาเนื้ออ่อนชนิด Gymnopetalum cochinchinense (Lour.) Kurz ในวงศ์ Cucurbitaceae เถา ๕ เหลี่ยม มีมือจับ ผล ๑๐ เหลี่ยม สุกสีส้ม มีรสขม ใช้ทำยาได้, ขี้กาดง หรือ ขี้กาเหลี่ยม ก็เรียก.
กระดักกระเดี้ย
หมายถึง ว. ไม่มีแรง, ขยับเขยื้อนไม่ใคร่ได้, เกือบจะหมดกำลังกาย, เช่น เพิ่งหายไข้ใหม่ ๆ จะลุกจะนั่งก็กระดักกระเดี้ย, ไม่ใคร่ไหว เช่น หากินกระดักกระเดี้ย.
กระดังงัว
หมายถึง ดู การเวก
กระดังงา
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Cananga odorata (Lam.) Hook.f. et Thomson ในวงศ์ Annonaceae ดอกหอม กลีบบาง มี ๖ กลีบ ดอกใช้กลั่นนํ้ามันหอมได้, กระดังงาใหญ่ สะบันงา หรือ สะบันงาต้น ก็เรียก. (เทียบมลายู canaga, kananga); พรรณไม้ชนิดนี้มีพันธุ์หนึ่งเป็นไม้พุ่ม ดอกมักมีกลีบมากกว่า ๖ กลีบ หอมอ่อน เรียกว่า กระดังงาสงขลา [Cananga odorata Hook.f. et Thomson var. fruticosa (Craib) J. Sinclair].
กระดังงาจีน
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด Artabotrys hexapetalus (L.f.) Bhandari ในวงศ์ Annonaceae ดอกหอมจัด กลีบหนา มี ๖ กลีบ ก้านดอกเป็นขอ, สะบันงาจีน ก็เรียก.
กระดังงาลนไฟ
หมายถึง (สำ) น. หญิงที่เคยแต่งงานหรือผ่านผู้ชายมาแล้ว ย่อมรู้จักชั้นเชิงทางปรนนิบัติและเอาอกเอาใจผู้ชายได้ดีกว่าหญิงที่ยังไม่ได้แต่งงาน.
กระดังงาเถา
หมายถึง ดู การเวก
กระดาก
หมายถึง ก. รู้สึกขวยเขิน, วางหน้าไม่สนิท, ตะขิดตะขวงใจไม่กล้าพูดหรือไม่กล้าทำเพราะเกรงจะได้รับความอับอาย.
กระดาก
หมายถึง (กลอน) ก. กระเดาะ, กระดก, เช่น สิ้นทั้งพันปากกระดากลิ้น, สิบปากกระดากลิ้นเคี้ยวฟัน. (รามเกียรติ์ ร. ๑). (อะหม ตาก ว่า กระเดาะปาก).
กระดาก
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิดหนึ่ง เช่น กระดากกระโดนดำดง. (ม. ฉันท์ มหาพน).
กระดากกระเดื่อง
หมายถึง ก. สะทกสะเทิ้น, ขวยเขิน.
กระดางลาง
หมายถึง ว. มรรยาทหยาบ, สัปดน, เช่น อ้ายเฒ่าแก่กากกลีกระดางลาง ยังมันนี้ใครเขามีบ้างที่เมืองคน. (ม. ร่ายยาว ชูชก).
กระดาด,กระดาดขาว
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Alocasia indica Schott ในวงศ์ Araceae มีหัวใต้ดิน ต้นคล้ายบอนหรือเผือกแต่ใบมีขนาดใหญ่กว่า ก้านใบตอนล่างเป็นกาบสีเขียว ทั้งต้นใช้ทำยา หัวทำให้สุกแล้วกินได้, เผือกกะลา หรือ เผือกโทป้าด ก็เรียก.
กระดาดดำ
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุก ๒ ชนิดในสกุล Alocasia และ Xanthosoma วงศ์ Araceae คือ ชนิด Alocasia macrorrhizos (L.) G. Don ลักษณะคล้ายกระดาด ใบสีเขียวเข้มหรือม่วงดำ ใช้ทำยาได้, ปึมปื้อ หรือ เอาะลาย ก็เรียก; และชนิด Xanthosoma nigrum (Vell.) Mansf. ใบสีเขียวเข้มหรือม่วง โคนใบเว้าลึกคล้ายหัวลูกศร หัว ใบ และก้านกินได้.
กระดาดแดง
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Alocasia indica Schott var. metallica Schott ในวงศ์ Araceae โคนใบเว้าลึกและห่างไม่มาก ก้านใบสีม่วงแดง กาบหุ้มช่อดอกด้านในสีเหลืองหรือม่วงแดง ใช้ทำยาได้.
กระดาน
หมายถึง น. ชื่อกุ้งทะเลชนิด Thenus orientalis ในวงศ์ Scyllaridae หัวและลำตัวหุ้มด้วยเปลือกแข็งสีนํ้าตาล ส่วนหัวและหนวดคู่ที่ ๒ แบน แพนหางแผ่ราบได้กว้าง ปรกติงอพับอยู่ใต้ส่วนท้อง อาศัยอยู่ตามพื้นทะเล พบทั่วไปขนาดยาวได้ถึง ๒๐ เซนติเมตร มักเรียกกันทั่วไปว่า กั้งกระดาน.
กระดาน
หมายถึง น. ไม้ซุงที่เลื่อยออกเป็นแผ่น ๆ; ลักษณนามเรียกการแข่งขันที่เดินบนตากระดานซึ่งถึงที่สุดแล้ว เช่นว่าเล่นหมากรุกชนะ ๒ กระดาน; โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่มีลักษณะอย่างกระดาน.
กระดานชนวน
หมายถึง น. กระดานทำด้วยแผ่นหินชนวนบ้าง ทำด้วยไม้ทาสมุกบ้าง สำหรับเขียนหนังสือ.
กระดานชัย
หมายถึง น. ชื่อการออกถั่วใหญ่ ๓ ครั้งแรก.
กระดานดำ
หมายถึง น. กระดานใหญ่ มักทาสีดำ ใช้เป็นอุปกรณ์การสอนการเรียน.
กระดานถีบ
หมายถึง น. แผ่นกระดานที่ใช้ถีบไปบนเลนเพื่อเก็บหอยปู โดยมากใช้กันในจังหวัดชลบุรี.
กระดานพน
หมายถึง ดู กระเบียน
กระดานพิง
หมายถึง น. แผ่นสำหรับรับหมอนพิงหลังเช่นใช้ที่ธรรมาสน์.
กระดานลื่น
หมายถึง น. เรียกกระดานที่ตั้งสูงทอดตํ่าลงไปด้านหนึ่ง ให้เด็กเล่นโดยนั่งไถลตัวลง, ไม้ลื่น ก็เรียก.
กระดานหก
หมายถึง น. เครื่องดักสัตว์อย่างหนึ่งทำด้วยไม้กระดาน หกได้; เครื่องเล่นสำหรับเด็กอย่างหนึ่ง เป็นแผ่นไม้กระดาน ระหว่างกึ่งกลางความยาวของไม้มีขาซึ่งตรึงติดกับแผ่นไม้ ผู้เล่นนั่งที่ปลายไม้ทั้ง ๒ ข้าง ผลัดกันกระดกไม้กระดานให้ขึ้นลง.
กระดานเลียบ
หมายถึง น. ไม้กระดานแผ่นเดียวที่ปูไว้หน้าเรือน สำหรับนั่งหรือวางสิ่งของต่าง ๆ, กราบเรือส่วนที่เป็นไม้กระดานที่ติดตรงแคมเรือไปตามแนวนอนสำหรับเดิน.
กระดานโต้คลื่น
หมายถึง น. กระดานที่มีลักษณะแคบและยาว ใช้เล่นบนคลื่นโดยผู้เล่นยืนทรงตัวบนแผ่นกระดานแล้วให้คลื่นหนุนเคลื่อนไป. (อ. surfboard), เรียกการเล่นเช่นนั้นว่า การเล่นกระดานโต้คลื่น. (อ. surf-riding).
กระดานไฟ
หมายถึง น. กระดานสำหรับนอนอยู่ไฟเมื่อคลอดบุตรแล้ว.
กระดาษ
หมายถึง น. วัตถุเป็นแผ่นบาง ๆ โดยมากทำจากใยเปลือกไม้ ฟาง หญ้า หรือ เศษผ้า เป็นต้น ใช้เขียนหรือพิมพ์หนังสือหรือห่อของและอื่น ๆ.
กระดาษข่อย
หมายถึง น. กระดาษที่ทำจากเปลือกข่อย ใช้ทำสมุดไทย.
กระดาษซับ
หมายถึง น. กระดาษที่ทำเนื้อยุ่ย ๆ สำหรับซับหมึกหรือน้ำ.
กระดาษทราย
หมายถึง น. กระดาษที่มีด้านหนึ่งเป็นเม็ด ๆ อย่างทราย ใช้สำหรับขัดไม้เป็นต้น.
กระดาษฟาง
หมายถึง น. กระดาษที่ทำจากฟางข้าว เนื้อบางฟ่าม.
กระดาษว่าว
หมายถึง น. กระดาษที่ใช้ทำว่าว เป็นกระดาษที่เหนียวและไม่โปร่ง ลมรั่วไม่ได้ เดิมใช้กระดาษที่สั่งมาจากเมืองจีน ต่อมาใช้กระดาษจากญี่ปุ่น.
กระดาษสา
หมายถึง น. กระดาษที่ทำจากเปลือกต้นสา ใช้ทำร่มเป็นต้น.
กระดาษเงินกระดาษทอง
หมายถึง น. กระดาษสีเงินสีทองด้านหนึ่งที่คนจีนใช้เผาไฟในพิธีไหว้เจ้าเป็นต้น.
กระดาษเทศ
หมายถึง (โบ) น. ตาดเทศ เช่น อันทำด้วยกระดาษเทศทอพราย. (ม. คำหลวง นครกัณฑ์).
กระดาษเพลา
หมายถึง [-เพฺลา] น. กระดาษสาชนิดบาง โบราณใช้ร่างหนังสือด้วยดินสอดำหรือใช้ประโยชน์อย่างอื่น เช่น ใช้ปิดหุ่นหัวโขนและหุ่นอื่น ๆ.
กระดาษแก้ว
หมายถึง น. กระดาษที่มีเนื้อใส.
กระดาษไข
หมายถึง น. กระดาษอาบไขที่ใช้ในการทำแบบ ลวดลาย หรือพิมพ์อัดสำเนาแม่พิมพ์ในการพิมพ์โดยเครื่องอัดสำเนา.
กระดำกระด่าง
หมายถึง ว. ดำ ๆ ด่าง ๆ, สีไม่เสมอกัน.
กระดิก
หมายถึง ก. ไหว, ทำปลายอวัยวะเช่นมือหรือเท้าให้ไหว.
กระดิกกระเดี้ย
หมายถึง ก. ไหวน้อย ๆ, พอไหวได้บ้าง.
กระดิบ,กระดิบ ๆ
หมายถึง ก. อาการที่คืบไปทีละน้อย เช่น ค่อย ๆ กระดิบไป ว่ายนํ้ากระดิบ ๆ หนอนกระดิบ ๆ ไป, นิยมใช้เข้าคู่กับคำ กระดุบ เป็น กระดุบกระดิบ.
กระดิ่ง
หมายถึง น. เครื่องทำเสียงสัญญาณทำด้วยโลหะ มีรูปคล้ายระฆัง แต่ขนาดเล็กกว่า มีตุ้มเล็ก ๆ อยู่ข้างใน สำหรับทำให้เกิดเสียง, โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น กระดิ่งจักรยาน.
กระดิ่งทอง
หมายถึง ดู ม่าเหมี่ยว
กระดิ้ง,-กระดิ้ง
หมายถึง ใช้เข้าคู่กับคำ กระดุ้ง เป็น กระดุ้งกระดิ้ง.
กระดี่
หมายถึง น. ชื่อปลานํ้าจืดในสกุล Trichogaster วงศ์ Anabantidae เช่นเดียวกับปลาสลิดแต่มีขนาดเล็กกว่า ครีบท้องยาวยื่นเป็นเส้น มี ๓ ชนิด คือ กระดี่หม้อ (T. trichopterus) ข้างตัวมีลายหลายเส้นพาดขวาง มีจุดดำที่กลางลำตัวและคอดหางแห่งละ ๑ จุด, สลาก หรือ สลาง ก็เรียก, กระดี่นาง (T. microlepis) สีขาวนวล และ กระดี่นางฟ้า หรือ กระดี่มุก (T. leeri) พบเลี้ยงกันเป็นปลาสวยงาม, บางท้องถิ่นในแถบอีสานเรียก กระเดิด.
กระดี่
หมายถึง น. ชื่อหม้อดินเผาขนาดใหญ่ ปากกว้าง มีขีดเป็นรอยโดยรอบ ใช้เป็นหม้อแกง เรียกว่า หม้อกระดี่.
กระดี่
หมายถึง น. ชื่อกบสำหรับไสไม้ทำเป็นร่อง เรียกว่า กบกระดี่.
กระดี่ได้น้ำ
หมายถึง (สำ) น. ใช้เปรียบเทียบคนที่แสดงอาการดีอกดีใจตื่นเต้นจนตัวสั่น เช่น เขาดีใจเหมือนกระดี่ได้น้ำ.
กระดี้กระเดียม
หมายถึง ก. รู้สึกจักจี้.
กระดึง
หมายถึง น. เครื่องโลหะหรือเครื่องไม้มักมีรูปคล้ายกระดิ่ง มีลูกกระทบแขวนอยู่ภายในหรือห้อยกระหนาบอยู่ภายนอก มักใช้แขวนคอสัตว์เช่นวัวควาย เพื่อให้เกิดเสียงดัง, โปง ก็ว่า.
กระดึงช้างเผือก
หมายถึง ดู ขี้กาแดง
กระดึงพระราม
หมายถึง ดู เขนงนายพราน
กระดืบ
หมายถึง ก. อาการที่ค่อย ๆ คืบไปอย่างหนอน.
กระดุ
หมายถึง น. การตีหม้อด้วยหินดุให้เข้ารูป.
กระดุกกระดิก
หมายถึง ว. อาการที่ขยับไปขยับมาไม่อยู่นิ่ง ๆ, ยักไปยักมา, ดุกดิก ก็ว่า.
กระดุบ ๆ
หมายถึง ว. อาการที่เต้นตุบ ๆ อย่างเนื้อเต้น, ดุบ ๆ ก็ว่า; อาการที่เคลื่อนที่ไปอย่างช้า ๆ เช่น เด็กคลานกระดุบ ๆ.
กระดุบกระดิบ
หมายถึง ว. อาการที่เคลื่อนไหวน้อย ๆ.
กระดุม
หมายถึง น. เครื่องกลัดส่วนต่าง ๆ ของเสื้อผ้าไม่ให้แยกออกจากกัน ทำเป็นรูปต่าง ๆ มักมีรังดุมสำหรับขัดหรือบางทีก็ติดเป็นเครื่องประดับ, ดุม ลูกดุม หรือ ลูกกระดุม ก็เรียก.
กระดุ้งกระดิ้ง
หมายถึง ว. อาการที่ทำท่าทางสะบัดสะบิ้งดีดดิ้น (โดยมากใช้แก่ผู้หญิง).
กระดูก
หมายถึง น. โครงร่างกายมีลักษณะแข็ง, ส่วนใดส่วนหนึ่งของโครงร่างกาย; เรียกผลไม้ที่มีเนื้อน้อยเช่น มะปรางว่า มะปรางกระดูก.
กระดูก
หมายถึง (ปาก) ว. ตระหนี่, ขี้เหนียว.
กระดูก
หมายถึง น. ชื่อโกฐชนิดหนึ่ง เรียกว่า โกฐกระดูก. (ดู โกฐกระดูก).
กระดูกกบ
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาพุ่มรอเลื้อยชนิด Hymenopyramis brachiata Wall. ในวงศ์ Labiatae กิ่งอ่อนสี่เหลี่ยม ใบออกตรงข้ามกัน ดอกเล็กสีขาวออกเป็นช่อตรงปลายกิ่ง ผลกลมมีกระเปาะหุ้ม, กระพัดแม่ม่าย ก็เรียก.
กระดูกขัดมัน
หมายถึง (ปาก) ว. ตระหนี่มาก.
กระดูกค่าง
หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นชนิด Diospyros undulata Wall. ex G. Don var. cratericalyx (Craib) Bakh. ในวงศ์ Ebenaceae ขึ้นในป่าดิบ มีมากทางภาคใต้ สูงได้ถึง ๒๐ เมตร ไม่ผลัดใบ, จะเพลิง ชะเพลิง คำดีควาย ดูกค่าง ตะโกดำ พลับเขา ไหม้ หม้าย หรือ สะลาง ก็เรียก.
กระดูกงู
หมายถึง น. ตัวไม้หรือเหล็กที่ทอดตลอดลำเรือสำหรับตั้งกง.
กระดูกดำ
หมายถึง ดู กระดูกไก่ดำ
กระดูกร้องได้
หมายถึง (สำ) น. ผลสะท้อนของฆาตกรรมที่ทำให้จับตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษได้ คล้ายกับว่ากระดูกของผู้ตายร้องบอก.
กระดูกสันหลัง
หมายถึง น. กระดูกที่อยู่ในแนวกึ่งกลางทางด้านหลังของลำตัว เป็นแกนของร่างกาย มีลักษณะเป็นข้อ ๆ ต่อกันเป็นแนวตั้งแต่บริเวณคอต่อจนถึงบริเวณด้านหลังของทวารหนัก ทำหน้าที่ป้องกันอันตรายให้แก่ไขสันหลัง, โดยปริยายหมายถึงส่วนที่สำคัญ, ส่วนที่เป็นพลังคํ้าจุน, เช่น ชาวนาเป็นกระดูกสันหลังของชาติ.
กระดูกอึ่ง
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่ม ๓ ชนิดในสกุล Dendrolobium และ Dicerma วงศ์ Leguminosae คือ ชนิด Dendrolobium triangulare (Retz.) Schindl. มักขึ้นในที่โล่งตํ่าซึ่งชุ่มแฉะในฤดูฝน ฝักเล็กแบนคอดกิ่วเป็นข้อ ๆ ใช้ทำยาได้, ขมิ้นนาง ขมิ้นลิง ลูกประคำผี หน้านวล เหนียวหมา หรือ อีเหนียว ก็เรียก; ชนิด D. lanceolatum (Dunn) Schindl. ขึ้นตามป่าผลัดใบที่มีต้นไผ่ สูงประมาณ ๑ เมตร ใบรูปไข่กลับ โคนใบสอบ, กระดูกเขียด แกลบหนู แกลบหูหนู แปรงหูหนู หรือ อึ่งใหญ่ ก็เรียก; และชนิด Dicerma biarticulatum (L.) DC. ชอบขึ้นตามไหล่ทางที่ตัดผ่านทุ่งนา สูงประมาณ ๑ เมตร ใบเล็กคล้ายใบมะขาม ดอกสีม่วง.
กระดูกอ่อน
หมายถึง (สำ) ว. ที่ยังไม่มีความจัดเจนในการต่อสู้ เช่น นักมวยคนนี้กระดูกอ่อน ขึ้นชกครั้งแรกก็แพ้เขาแล้ว.
กระดูกเขียด
หมายถึง ดู กระดูกอึ่ง
กระดูกแข็ง
หมายถึง (สำ) ว. ไม่ตายง่าย ๆ.
