คำในภาษาไทย หมวด ด

ด
หมายถึง พยัญชนะตัวที่ ๒๐ นับเป็นพวกอักษรกลาง ใช้เป็นตัวสะกดในแม่กด.

ดก
หมายถึง ว. มาก, มากกว่าปรกติ, (มักใช้แก่สิ่งที่เกิดมีขึ้นตามธรรมชาติ) เช่น ต้นไม้ออกดอกออกผลมากกว่าปรกติ เรียกว่า ดอกดก ผลดก, ไก่ที่ไข่มากกว่าปรกติ เรียกว่า ไข่ดก, หญิงที่มีลูกถี่และมากกว่าปรกติ เรียกว่า ลูกดก, คนที่มีผมมากกว่าปรกติ เรียกว่า ผมดก; โดยปริยายใช้เป็นคำพูดประชด เช่น พูดว่า ได้ดกละ หมายความว่า ไม่มีหวังที่จะได้, มีดกละ หมายความว่า ไม่มี.

ดกดื่น
หมายถึง ว. มากหลาย, มีอยู่ทั่วไป.

ดง
หมายถึง ก. เอาหม้อข้าวที่เช็ดนํ้าข้าวแล้วขึ้นตั้งไฟอ่อน ๆ เพื่อให้ระอุ.

ดง
หมายถึง น. ป่าที่มีต้นไม้ใหญ่ขึ้นหนาแน่น เช่น ขึ้นเป็นดง, ที่ซึ่งมีต้นไม้อย่างใดอย่างหนึ่งขึ้นหนาแน่น เช่น ดงกล้วย, โดยปริยายเรียกสถานที่ที่มีคนหรือสัตว์เป็นต้นประเภทเดียวกันรวมอยู่ด้วยกันมาก ๆ เช่น ดงผู้ร้าย ดงเสือ.

ดงดาน
หมายถึง น. ป่าทึบ.

ดงดิบ
หมายถึง น. ป่าในเขตอากาศร้อนบริเวณเส้นศูนย์สูตร ซึ่งมีฝนตกชุกเกือบตลอดปี มีต้นไม้สีเขียวไม่ผลัดใบ, ป่าที่มีต้นไม้หนาแน่นเขียวชอุ่มอยู่ทั้งปี.

ดงดึก
หมายถึง น. ป่าลึกเข้าไปไกล.

ดงวาย
หมายถึง (กลอน; แผลงมาจาก ตังวาย) น. ของถวาย.

ดนตรี
หมายถึง น. เสียงที่ประกอบกันเป็นทำนองเพลง, เครื่องบรรเลงซึ่งมีเสียงดังทำให้รู้สึกเพลิดเพลิน หรือเกิดอารมณ์รัก โศก หรือรื่นเริง เป็นต้น ได้ตามทำนองเพลง. (ส. ตนฺตฺรินฺ).

ดนตรีกรรม
หมายถึง (กฎ) น. งานเกี่ยวกับเพลงที่แต่งขึ้นเพื่อบรรเลงหรือขับร้องไม่ว่าจะมีทำนองและคำร้องหรือมีทำนองอย่างเดียว และหมายความรวมถึงโน้ตเพลงหรือแผนภูมิเพลงที่ได้แยกและเรียบเรียงเสียงประสานแล้ว.

ดนยะ,ดนัย
หมายถึง [ดะนะยะ, ดะไน] (แบบ) น. ลูกชาย. (ป., ส. ตนย).

ดนยา
หมายถึง [ดะนะยา] (แบบ) น. ลูกหญิง. (ป., ส. ตนย).

ดนุ,ดนู
หมายถึง (แบบ) (กลอน) ส. ฉัน, ข้าพเจ้า. (ป., ส. ตนุ ว่า ตัวตน; เล็กน้อย, เบาบาง).

ดนุช
หมายถึง น. ผู้บังเกิดแต่ตน, ลูกชาย, เช่น ใกล้หัตถ์ดลดนุช. (ม. คำหลวง วนปเวสน์). (ป., ส.).

ดนโด่
หมายถึง (ปาก) ก. กระดกกระดนโด่.

ดบัสวิน,ดบัสวี
หมายถึง [ดะบัดสะ-] (แบบ) น. ผู้ประพฤติความเพียร, ฤษี, เพศหญิงว่า ดบัสวินี. (ส. ตปสฺวินฺ).

ดม
หมายถึง ก. ใช้จมูกสูดกลิ่น, สูดเอากลิ่น, บางทีใช้เข้าคู่กับคำ ดอม เป็น ดมดอม หรือ ดอมดม.

ดมไร
หมายถึง น. ช้าง, โดยมากใช้ ดำไร หรือ ดำรี. (ข. ฎํรี).

ดร
หมายถึง [ดอน] (แบบ) น. พ่วง, แพ. (ป., ส. ตร).

ดร
หมายถึง (โบ) น. ดอน.

ดรงค์
หมายถึง [ดะ-] (แบบ) น. คลื่น, ระลอก. (ป., ส. ตรงฺค).

ดรณี
หมายถึง [ดะระนี] (แบบ) น. เรือ. (ป., ส. ตรณี = สิ่งที่แล่นไป).

ดรธาน
หมายถึง [ดอระทาน] ก. หายไป, ลับไป. (ตัดมาจาก อันตรธาน).

ดรรชนี
หมายถึง [ดัดชะนี] น. นิ้วชี้, ราชาศัพท์ใช้ว่า พระดรรชนี, ดัชนี ก็ใช้. (ส. ตรฺชนี; ป. ตชฺชนี).

ดรรชนี
หมายถึง น. บัญชีคำเรียงตามลำดับอักษรที่พิมพ์ไว้ส่วนท้ายของหนังสือเล่ม รวบรวมคำสำคัญ ๆ ซึ่งมีกล่าวถึงในหนังสือเล่มนั้น โดยบอกเลขหน้าที่มีคำนั้น ๆ ปรากฏอยู่เพื่อสะดวกแก่การค้น, ดัชนี ก็ใช้.

ดรรชนี
หมายถึง [ดัดชะนี] (คณิต) น. จำนวนที่เขียนไว้บนมุมขวาของอีกจำนวนหนึ่งซึ่งเรียกว่า ฐาน เพื่อแสดงการยกกำลังของฐานนั้น เช่น ๓๒ ๒ เป็นดรรชนีของ ๓; ตัวเลขอัตราส่วนซึ่งอาจเปลี่ยนแปลงได้ในระยะเวลาหนึ่ง เช่น ดรรชนีค่าครองชีพ; ดัชนี ก็ใช้. (อ. index number).

ดรรชนีหักเห
หมายถึง (แสง) น. ดรรชนีหักเหระหว่างตัวกลางคู่หนึ่งที่แสงผ่าน คือ อัตราส่วนระหว่างไซน์ของมุมตกกระทบของแสงในตัวกลางหนึ่งต่อไซน์ของมุมหักเหของแสงในอีกตัวกลางหนึ่ง, ดัชนีหักเห ก็ใช้. (อ. refractive index).

ดราฟต์
หมายถึง น. ตราสารซึ่งธนาคารเป็นผู้ออก สั่งธนาคารตัวแทนของตนให้จ่ายเงินจำนวนหนึ่งแก่ผู้รับตามที่ได้ระบุชื่อไว้หรือตามคำสั่งของผู้รับ. (อ. draft).

ดรุ
หมายถึง [ดะรุ] (แบบ) น. ต้นไม้. (ป., ส. ตรุ).

ดรุณ
หมายถึง น. เด็กรุ่น. ว. หนุ่ม, อ่อน, รุ่น. (ป., ส. ตรุณ).

ดรุณาณัติ
หมายถึง น. ตำแหน่งหัวหน้านักเรียน.

ดรุณี
หมายถึง น. เด็กหญิงรุ่น. ว. สาว, อ่อน, รุ่น. (ป., ส. ตรุณี).

ดฤถี
หมายถึง [ดฺรึ-] (โบ) น. ดิถี. (ส. ตฺฤถี; ป. ติถิ).

ดล
หมายถึง [ดน] ก. ให้เป็นไป, ทำให้แล้ว, ตั้งขึ้น, เผอิญให้เป็นไป, บันดาลให้เป็นไป.

ดล
หมายถึง [ดน] ก. ถึง. (ข. ฎล่).

ดล,ดล,ดล-
หมายถึง [ดน, ดนละ-] น. พื้น, ชั้น, เช่น พสุธาดล. (ป., ส. ตล).

ดลบันดาล
หมายถึง ก. ให้มีให้เป็นหรือไม่ให้มีไม่ให้เป็น เช่น ขอสิ่งศักดิ์สิทธิ์จงดลบันดาลให้ประสบความสำเร็จหรือให้แคล้วคลาดจากภัยอันตราย.

ดลภาค
หมายถึง น. พื้นราบ.

ดลใจ
หมายถึง ก. มีเหตุอันไม่ปรากฏจูงใจให้คิดหรือให้ทำ เช่น เทวดาดลใจ กุศลดลใจ มารดลใจ.

ดวง
หมายถึง น. คำเรียกสิ่งที่มีลักษณะเป็นรูปกลม ๆ หรือที่เห็นเป็นวง ๆ เช่น ดวงดาว ดวงไฟ ดวงตรา ดวงกสิณ, และบางสิ่งที่ไม่มีรูป เช่น ดวงชีวิต ดวงวิญญาณ; ลักษณนามเรียก จิต วิญญาณ หรือสิ่งที่มีแสงสว่าง เช่น ดาว ไฟฟ้า ตะเกียง ว่า ดวง; ใช้ประกอบคำอื่นเป็นคำเปรียบเทียบ เช่น ดวงใจ ดวงตา ดวงสมร หมายความถึงสิ่งที่เป็นที่รักยิ่ง หญิงที่รัก หรือ ลูกที่รัก; แบบรูปราศีที่บอกดาวพระเคราะห์เดินถึงราศีนั้น ๆ ในเวลาเกิดของคนหรือเวลาสร้างสิ่งสำคัญ เช่นบ้านเมืองเป็นต้นที่โหรคำนวณไว้โดยแบ่งเป็น ๑๒ ราศี เรียกว่า ดวง ซึ่งเป็นคำตัดมาจาก ดวงชะตา.

ดวงตรา
หมายถึง น. เครื่องหมายที่มีลักษณะเป็นรูปต่าง ๆ สำหรับประทับเป็นสำคัญ เช่น ดวงตราแผ่นดิน ดวงตราของทบวงการเมือง.

ดวงตราไปรษณียากร
หมายถึง น. ดวงตราที่ใช้ปิดเป็นค่าธรรมเนียมที่ต้องเสียสำหรับส่งจดหมายหรือไปรษณียภัณฑ์และพัสดุไปรษณีย์ทางไปรษณีย์.

ดวงสมร
หมายถึง น. หญิงที่รัก.

ดวงเดือน
หมายถึง (ราชา) น. โรคกลาก.

ดวงเดือนประดับดาว
หมายถึง น. ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง ตัวอย่างว่า เจ็บจิตมิตรหมางค้างเขินขวย เวียนวนหลงลมงมงงงวย ฉาบฉวยรวยเร่อเธอถูกทาง.

ดวงแก้ว
หมายถึง น. ชื่อดาวฤกษ์สวาดิ.

ดวงใจ,ดวงตา
หมายถึง น. คำเปรียบเทียบเรียกหญิงที่รักหรือลูกที่รัก.

ดวจ
หมายถึง [ดวด] (กลอน; แผลงมาจาก ดุจ) ว. เหมือน, คล้าย, เช่น, เพียง, ราวกะ.

ดวด
หมายถึง ว. สูง.

ดวด
หมายถึง น. ชื่อการเล่นชนิดหนึ่ง เดินแต้มตามเบี้ยที่ทอดได้ไปตามตาตาราง. (ปาก) ก. ดื่มทีเดียวหมด (มักใช้แก่เหล้า). ว. เดี่ยว, หนึ่ง; (ปาก) ทีเดียว.

ดอก
หมายถึง น. ส่วนหนึ่งของพรรณไม้ที่ผลิออกจากต้นหรือกิ่ง มีหน้าที่ทำให้เกิดผลและเมล็ดเพื่อสืบพันธุ์ มีเกสรและเรณูเป็นเครื่องสืบพันธุ์, เรียกเต็มว่า ดอกไม้; ลวดลายที่เป็นดอกเป็นดวงตามผืนผ้าเป็นต้น; (ปาก) ค่าตอบแทนที่บุคคลหนึ่งต้องใช้ให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เพื่อการที่ได้ใช้เงินของบุคคลนั้น หรือเพื่อทดแทนการไม่ชำระหนี้หรือชำระหนี้ไม่ถูกต้อง, เรียกเต็มว่า ดอกเบี้ย; ลักษณนามของสิ่งของบางอย่าง เช่น ข้าวโพดดอกหนึ่ง สว่านหนึ่งดอก.

ดอก
หมายถึง ว. คำประกอบให้ได้ความชัดขึ้น เช่น ฉันดอก ไม่ใช่คนอื่น ทำไม่ได้ดอก, (ปาก) มักพูดว่า หรอก เช่น ไม่ไปหรอก. ก. หลอก เช่น บ้างดอกล้อแล้วโลมคืน. (ม. คำหลวง ชูชก).

ดอก
หมายถึง (โบ) ก. ทำ เช่น ดอกขายหูขายตา ดอกบนำพารู้. (ลอ).

ดอกกระบอก
หมายถึง ดู รำเพย ๒.

ดอกกะทือ
หมายถึง ใช้เป็นคำด่าผู้หญิง.

ดอกก้าน
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) น. ต้นกะแท่ง. (ดู กะแท่ง).

ดอกข้าวใหม่
หมายถึง ดู ชมนาด.

ดอกจอก
หมายถึง น. ชื่อลายที่มีลักษณะคล้ายต้นจอก; เรียกกระเพาะอาหารหยาบของสัตว์บางชนิดเช่นวัวควาย ซึ่งพลิกกลับแล้วมีสัณฐานคล้ายต้นจอก; เรียกสว่านชนิดหนึ่งที่ปลายบานว่า สว่านดอกจอก; ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเจ้าใส่ในพิมพ์รูปอย่างดอกจอกแล้วเอาไปทอด; (ปาก) ดอกไม้จีบ.

ดอกจัน
หมายถึง น. รูปกลม ๆ เป็นจัก ๆ ดังนี้ *.

ดอกจันทน์
หมายถึง น. รกหุ้มเมล็ดจันทน์เทศ. (ดู จันทน์เทศ).

ดอกจิก
หมายถึง น. เรียกลายที่มีลักษณะอย่างลายหน้าไพ่ป๊อกชนิดหนึ่ง มี ๓ แฉก ใบมน.

ดอกชนต้น
หมายถึง น. ดอกเบี้ยเพิ่มขึ้นจนมีจำนวนเท่า ๆ กับเงินต้น, ต้นชนดอก ก็ว่า.

ดอกดั้ว
หมายถึง (โบ) น. นมผู้หญิง, ผู้หญิง; เขาสัตว์ที่นิยมว่าเป็นของวิเศษ (คุ้มไฟไหม้บ้าน) เช่น เขาวัวบางชนิด ในตำราเขาพระโค เรียกว่า เขาดอกดั้ว.

ดอกดิน
หมายถึง น. ชื่อพืชเบียนชนิด Aeginetia indica L. และชนิด A. pedunculata Wall. ในวงศ์ Orobanchaceae ลำต้นเป็นปุ่มปมเกาะเบียนรากหญ้า ดอกสีม่วงดำ อยู่พ้นพื้นดินขึ้นมา ใช้ทำขนม.

ดอกด้าย
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) น. ต้นดอกฟอน. (ดู ดอกฟอน).

ดอกถวายพระ
หมายถึง น. ดอกไม้ตัวผู้ของพรรณไม้เลื้อย เช่น ฟักทอง บวบ, กระชอมดอก ก็เรียก.

ดอกทอง
หมายถึง น. หญิงใจง่ายในทางประเวณี (ใช้เป็นคำด่า).

ดอกน้ำผึ้ง
หมายถึง ดู รวงผึ้ง.

ดอกบัว
หมายถึง น. ชื่อนกชนิดหนึ่ง เช่น ดอกบัวผ้ายจับบัว. (ลอ).

ดอกบัว
หมายถึง น. ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์บุษยะ มี ๕ ดวง, ดาวโลง ดาวปู ดาวสิธยะ ดาวสมอสำเภา ดาวปุยฝ้าย ดาวพวงดอกไม้ ดาวบุษย์ ดาวปุษยะ หรือ ดาวปุสสะ ก็เรียก.

ดอกบุก
หมายถึง (โบ) น. ชื่อโรคมะเร็งชนิดหนึ่ง.

ดอกพิกุลร่วง
หมายถึง (สำ) เรียกอาการที่นิ่งไม่พูดว่า กลัวดอกพิกุลจะร่วง.

ดอกฟอน
หมายถึง น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Buddleja asiatica Lour. ในวงศ์ Buddlejaceae, พายัพเรียก ดอกด้าย.

ดอกฟ้า
หมายถึง น. หญิงที่ถือว่ามีฐานะสูงศักดิ์กว่าชายที่หมายปอง.

ดอกมะขาม
หมายถึง น. ชื่อข้าวพันธุ์หนึ่ง สีเหลืองคล้ายดอกมะขาม.

ดอกมะตาด,ดอกไม้ตาด
หมายถึง น. ดอกไม้เพลิงชนิดหนึ่ง ทำด้วยกระบอกไม้บรรจุดินปืน เมื่อจุดมีสีต่าง ๆ. (เทียบอิหร่าน มะตัด ว่า ดอกไม้เทียน).

ดอกยาง
หมายถึง น. ดอกของยางนอกที่หล่อเป็นลวดลายต่าง ๆ เพื่อให้เกาะถนน.

ดอกรัก
หมายถึง น. ชื่อลวดลายชนิดหนึ่ง.

ดอกลำดวน
หมายถึง น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งสาลีเคล้านํ้าตาลกับนํ้ามัน ปั้นเป็นดอก ๓ กลีบอย่างดอกลำดวน แล้วอบหรือผิง.

ดอกลำเจียก
หมายถึง น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเจ้า แร่งลงบนกระทะร้อน ๆ ให้ผงแป้งติดกันเป็นแผ่น ใส่ไส้หน้ากระฉีก โบราณพับเป็นรูปสามเหลี่ยม ปัจจุบันพับเป็นรูปสี่เหลี่ยมหรือม้วนคล้ายทองม้วน.

ดอกลำโพง
หมายถึง น. เครื่องช่วยในการขยายเสียง รูปเหมือนดอกลำโพง, เรียกสั้น ๆ ว่า ลำโพง.

ดอกสร้อย
หมายถึง น. ชื่อคำร้อยกรองชนิดหนึ่งมีลักษณะคล้ายสักวา แต่ในวรรคที่ ๑ ใช้ ๔ คำ มี เอ๋ย เป็นคำที่ ๒ มี ๔ คำกลอน และคำลงจบบทให้ลงว่า เอย เช่น แมวเอ๋ยแมวเหมียว...คอยดูอย่างไว้ใส่ใจเอย.

ดอกสร้อย
หมายถึง น. ชื่อไม้เถาชนิด Combretum apetalum Wall. ในวงศ์ Combretaceae ใบรูปไข่ เรียงตรงข้าม ดอกเล็กมาก.

ดอกหมาก
หมายถึง น. ชื่อเกลื้อนชนิดหนึ่ง ขึ้นตามตัวตามหลังเป็นผื่นขาว ๆ; จั่นหมากที่บานแล้ว; ขนสร้อยคอไก่หรือตามตัวไก่ที่เป็นจุดขาว ๆ.

ดอกหมาก
หมายถึง น. (๑) ชื่อปลาทะเลและนํ้ากร่อยขนาดเล็กหลายชนิดในสกุล Gerres วงศ์ Gerreidae ลำตัวสั้นป้อม แบนข้าง คล้ายปลาแป้น เว้นแต่มีเกล็ดใหญ่ไม่หลุดง่าย ส่วนท้ายทอยไม่มีกระดูกแข็งโผล่ บางชนิดมีก้านครีบหลังอันแรก ๆ ยาวเป็นเส้น ด้านหลังสีนํ้าตาลอมเทา ด้านข้างและท้องสีเงิน มักมีจุดสีเข้มเป็นดอกดวงเรียงลงมาจากหลังหลายแนว อยู่กันเป็นฝูง. (๒) ชื่อปลานํ้าจืดในสกุล Barilius วงศ์ Cyprinidae ลำตัวยาว แบนข้างเล็กน้อย มีหนวดสั้น ๆ หรือไม่มี แต่ก็มีจุดสีดำหรือนํ้าตาลบนพื้นลำตัวสีเงินกระจายอยู่ข้างตัว อาศัยอยู่ตามต้นนํ้าลำธาร.

ดอกหิน
หมายถึง ดู ไข่หิน ๒.

ดอกอาว
หมายถึง (ถิ่น-พายัพ) น. ต้นว่านมหาเมฆ. (ดู ว่านมหาเมฆ).

ดอกเบี้ย
หมายถึง (กฎ) น. ค่าตอบแทนที่บุคคลหนึ่งต้องใช้ให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เพื่อการที่ได้ใช้เงินของบุคคลนั้น หรือเพื่อทดแทนการไม่ชำระหนี้หรือชำระหนี้ไม่ถูกต้อง.

ดอกเบี้ยทบต้น
หมายถึง น. ดอกเบี้ยที่ค้างชำระซึ่งนำไปรวมกับเงินต้นเพื่อรวมคิดดอกเบี้ยต่อไป.

ดอกเล็บ
หมายถึง น. รอยจุดขาว ๆ ที่เกิดบนเล็บ.

ดอกไม้
หมายถึง น. ฟันของเด็กที่แรกขึ้น.

ดอกไม้จันทน์
หมายถึง น. เนื้อไม้จันทน์เป็นต้นที่ไสเป็นแถบบางนำมาประดิษฐ์เป็นช่อขนาดเล็ก ใช้ในการเผาศพ.

ดอกไม้จีน
หมายถึง น. ชื่อไม้ล้มลุก ๒ ชนิดในสกุล Hemerocallis วงศ์ Hemerocallidaceae ชนิด H. lilioasphodelus L. ดอกสีเหลือง ชนิด H. fulva (L.) L. ดอกสีส้ม, ทั้ง ๒ ชนิดนิยมใช้ดอกแห้งเป็นอาหาร.

ดอกไม้จีน
หมายถึง น. ดอกไม้กระดาษแบบจีน.

ดอกไม้จีบ
หมายถึง น. เรียกลายแถบเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่จัดเป็นดอกเล็ก ๆ สำหรับประดับที่รังดุมคอพับของเสื้อสากลเบื้องซ้ายแทนเครื่องราชอิสริยาภรณ์, ภาษาปากใช้ว่า ดอกจอก.

ดอกไม้ทะเล
หมายถึง น. ชื่อสัตว์ทะเลไม่มีกระดูกสันหลังหลายชนิดและหลายสกุล ในอันดับ Actiniaria รูปทรงกระบอกยืดหดได้ ด้านหนึ่งเป็นฐานสำหรับยึด ด้านตรงข้ามเป็นช่องปาก มีหนวดมาก, เห็ดหลุบ ก็เรียก.

ดอกไม้น้ำ
หมายถึง น. ดอกไม้ไฟที่จุดให้วิ่งไปบนผิวนํ้า.

ดอกไม้พวง
หมายถึง น. ชื่อเพลงยาวกลอักษร ตัวอย่างว่า นิจาเอ๋ยกะไรเลยไม่เคยเห็น นิจาเอ๋ยกะไรน่านํ้าตากระเด็น นิจาเอ๋ยกะไรเปนได้เช่นนี้. (กลบท).

ดอกไม้พุ่ม
หมายถึง น. ดอกไม้เทียนที่เสียบปลายซี่ไม้ไผ่ ทำเป็นชั้น ๆ คล้ายฉัตร จุดเวลาคํ่า.